Samen met de Stichting Tussen Vecht en Eem, Comeniusmuseum en de Archivaris van het Stads- en streekarchief worden per jaar 5 lezingen over historische aan Naarden gerelateerde onderwerpen georganiseerd.
In het winterseizoen in de maanden September, November, Januari, Maart en Mei.
De lezingen beginnen om 20.15 uur en vinden plaats bij podium deMess, de oude officierskantine aan het Adriaan Dortsmanplein 1b in Naarden-Vesting.
Verwacht:
aanvang 20:15 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
Woensdag 17 mei 2023, aanvang 20:15 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
Woensdag 15 maart 2023, aanvang 20:00 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
Woensdag 18 januari 2023, aanvang 20:15 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
Woensdag 18 maart 2020, aanvang 20 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
VAN NAARDEN NAAR NIDA; honderd jaar veiligheid en verdediging
Nida: een met Naarden vergelijkbare gemeente in Litouwen, buitengrens van de EU en het Atlantisch bondgenootschap, dat haar ligging evenals Naarden al eens zag verschuiven.
De herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog zijn voorbij. Wie boeit dat in Nederland? Want we zitten middenin het jaar van de viering van 75 jaar Bevrijding: ónze Tweede Wereldoorlog. Honderd jaar einde Eerste Wereldoorlog mag er echter ook zijn, zeker omdat die het einde van Naardens militaire betekenis markeert. Deze avond biedt een overzicht van de (ontbrekende) herdenkingscultuur rondom het einde van de eerste oorlog. Bourgraaf spreekt verder over de samenhang tussen de wereldoorlogen.
Peter de Bourgraaf heeft zich als historicus sinds 1991 gespecialiseerd in vredesonderzoek en onderzoek naar imperialisme en het einde van de Eerste Wereldoorlog dat resulteerde in het Verdrag van Versailles. Hij publiceerde onder meer Hundert Jahre Urkatastrophe. Der Kolonialvertrag 1919 (2018). Hij was jarenlang medeorganisator van het Historisch Café.
Woensdag 15 januari 2020, aanvang 20 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
LAAT MIDDELEEUWSE GETIJDENBOEKEN
In deze lezing komen drie hoogtepunten uit de Middeleeuwse miniatuurkunst aan bod:
- Très Riches Heures van Jean Duc de Berry
- Het Getijdenboek van Catharina van Kleef
- De Meester van Maria van Bourgondië
De spreker, dhr. Joop van Gool, is boekverkoper met belangstelling voor het boek en de Middeleeuwen. Dit heeft mede geleid tot fascinatie voor de miniatuurkunst.
Woensdag 20 november 2019, aanvang 20 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
DE GOOISE ZANDAFGRAVINGEN
De zandgronden van het Gooi zijn eeuwenlang populair geweest als delfstof. In de Middeleeuwen begon het al met talloze grind- en leemkuilen op de heide. Bij Naarden, Bussum en ’s Graveland zijn grote oppervlakten afgezand en ook Huizen kent een paar flinke groeves. In 2008 en 2015 heeft Koopman onderzoek gedaan naar de afzandingen in ’t Gooi. Deze lezing geeft u een beeld van de achtergronden van de afzandingen in het Gooi, de historische ontwikkeling van de zanderijen en wat we er nu nog van terugzien in het landschap. Ook wordt ingegaan op de uniciteit van het zanderijenlandschap in regionaal en landelijk perspectief
Drs. S. (Sander) Koopman (1974) houdt zich bezig met onderzoek naar geologie, archeologie en landschap van het Gooi. Hij heeft hierover meerdere boeken en artikelen geschreven en vele lezingen en excursies verzorgd.
Woensdag 18 september 2019, aanvang 20 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
De ontwapening van de Wehrmacht in de ‘Festung Holland’ (9-30 mei 1945)
In mei 1945 hebben 120.000 Duitse soldaten zich verschanst in West-Nederland. Hun lot is een van de agendapunten van de besprekingen in Hotel De Wereld in Wageningen. De Duitsers zullen worden ontwapend op tien verschillende locaties; of beter gezegd, zij regelen dat zelf. Daarna marcheren zij via de Afsluitdijk naar Noord-Duitsland, een tocht van ruim 400 km. In de lezing maakt Ronald Polak aan de hand van veel documenten, foto’s en filmbeelden duidelijk hoe twee geallieerde divisies in staat bleken een overmacht aan Duitsers te ontwapenen.
Drs. Ronald Polak uit Leusden, oud-docent geschiedenis, deed voor zijn in 2018 verschenen boek Afgemarcheerd! uitgebreid onderzoek naar deze gebeurtenissen waarover na de oorlog weinig gesproken werd.
Woensdag 15 mei 2019, aanvang 20 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
Sint Vitus, schutspatroon van het Gooi, Het verhaal van Sint Vitus
In bijna elke plaats in het Gooi staat een kerk die is gewijd aan Sint Vitus. In Hilversum en Naarden staan er zelfs twee. Alleen Laren vormt een uitzondering. Onze regio is niet de enige plek waar deze heilige wordt vereerd. In de hele wereld zijn niet minder dan 1.300 kerken aan Vitus gewijd. En 150 plaatsen bezitten relieken van hem. Wie was Sint Vitus, waaraan dankt hij zijn heiligheid en waarom wordt hij in het Gooi vereerd? Daarover vertelt de Hilversumse historicus Pieter Hoogenraad.
Woensdag 16 januari 2019, aanvang 20 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
Lambertus Hortensius (1500-1574),neen miskende grootheid uit de Naarder geschiedenis.
Dat er een Lambertus Hortensiuslaan bestaat, weet elke Naarder wel. Maar waarom die straat zijn naam draagt, weet waarschijnlijk alleen maar een aantal ingewijden in de Naarder geschiedenis. Wie was Lambertus Hortensius eigenlijk? Waarom voerde hij een Latijnse naam? Wat was toen precies zijn betekenis voor Naarden? Waarom was hij in zijn tijd een zeer beroemd man, ook ver buiten de grenzen van Naarden en werd hij als een van de weinige mannen niet vermoord door de Spanjolen? Waarom werden in de eeuwen daarna zijn boeken in binnen- en buitenland nog, vertaald en wel, uitgegeven? Kortom: waarom is hij zo’n miskende grootheid uit de Naarder geschiedenis?
Daarover spreekt dr. Henk Michielse, historicus en sociale wetenschapper, oud-voorzitter en oud-hoofdredacteur van het regionaal-historisch tijdschrift Tussen Vecht en Eem en coördinator van het TVE-project ‘Katholiek & protestant’, dat werd afgesloten met het boek Geuzen en papen – katholiek en protestant tussen Vecht en Eem ca. 1550-1800, Verloren Hilversum 2013.
Woensdag 21 november 2018, aanvang 20 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
Nederland neutraal 1914
Waarom kon Nederland bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog neutraal blijven? Op 4 augustus trokken Duitse troepen het neutrale België binnen nadat een Duits ultimatum dat ongehinderde Duitse doortocht door België eiste door de Belgische regering onder leiding van koning Albert I verworpen was. Het eveneens neutrale Nederland slaagde er wel in om in 1914 zijn neutraliteit te behouden en ontging zo het militaire treffen en vier jaar bezetting. In deze lezing worden de achtergronden die de Nederlandse neutraliteit mogelijk maakten geanalyseerd.
Dhr. Rian van Meeteren (1948) studeerde in 2012 als militair historicus af aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn bijzondere aandachtsgebied is het Oostenrijks-Hongaarse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hij is lid van de Raad van Advies van Eerstewereldoorlog.nu en Huis Doorn en was van 2004 tot 2016 voorzitter van de Western Front Association Nederland.
Woensdag 19 september 2018, aanvang 20 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
Stichting Monumenten Bezit Over beheer en onderhoud van de Vestingwerken van Naarden
Sinds januari 2016 is de Stichting Monumenten Bezit (SMB) eigenaar van de Vestingwerken van Naarden. Dit eigendom brengt het nodige beheer- en onderhoudswerk met zich mee. Het zorgvuldig omgaan met cultuurhistorische waarden speelt daarin voor de SMB een belangrijke rol.
Deze avond zullen drie medewerkers van de SMB dit werk nader toelichten:
- Mark van den Bos, directeur van SMB, zal een algemene introductie geven op de Stichting en haar werk.
- Lenneke Willemstein, architectuurhistorica en bouwkundig adviseur bij SMB, zal een toelichting geven op het kleuronderzoek dat zij de afgelopen tijd in de vesting heeft uitgevoerd.
- Jeroen van der Werf, projectleider bij SMB, zal dieper ingaan op onder meer het metselwerkonderhoud en diverse tekeningen die in het archief zijn gevonden. Deze tekeningen laten een heel ander beeld zien van de vesting dan we kennen.
Maandag 14 mei 2018, aanvang 20 uur in deMess, Adriaan Dortsmanplein 1b
Hoe vordert het Geopark Gooi en Vecht?
Wat is een UNESCO GLOBAL Geopark? Wat hebben we aan een Geopark Gooi en Vecht? Wat is het verschil met een Nationaal Landschap of een Nationaal Park? Zijn er dingen die in een Geopark niet meer mogen? Welke pilots lopen nu? Wie zijn er allemaal bij betrokken? Hoe lang duurt het nog voor het Gooi een Geopark wordt?
Hetty Laverman geeft op 14 mei de antwoorden. Zij is secretaris van het Geopark Gooi en Vecht in wording.
Woensdag 21 maart 2018, aanvang 20 uur in deMess (voorheen De Hoed), Adriaan Dortsmanplein 1b
Het eerbetoon
Documentaire over een vlucht naar Zwitserland in 1943
De familie Joseph was tot eind februari 1943 ‘bis auf weiteres von Arbeitseinsatz gesperrt’, een eufemisme voor vrijstelling van transport via Westerbork naar de vernietigingskampen Auschwitz of Sobibor. Met behulp van de burgerij van Naarden ontsnapte het gezin aan deportatie en vluchtte naar Zwitserland. Het relaas van deze geslaagde vlucht is de basis voor de documentaire. Een reisverhaal met ontroerende ontmoetingen in vijf landen. Paul Joseph zal een korte inleiding geven en na afloop vragen beantwoorden.
Paul Joseph reisde als gezinslid mee naar Zwitserland. Hij is onder meer voorzitter van de joodse gemeente Naarden-Bussum.
Woensdag 17 januari 2018, aanvang 20 uur in deMess (voorheen De Hoed), Adriaan Dortsmanplein 1b
Het Rampjaar in onze regio
door Hans Mous
In het Rampjaar (1672-1673) dreigde de Franse koning ons land onder de voet te lopen. Maar hij liep vast op de waterlinie. Intussen was Naarden bezet door de Fransen en werd er rond en zelfs in het water gevochten. We zullen helden en hazen tegenkomen: de hazen holden weg en de helden hielden stand. Maar wie heeft er nu eigenlijk van geprofiteerd?
Hans Mous is oud docent geschiedenis en onder meer voorzitter van de redactie van het regionaalhistorisch tijdschrift Tussen Vecht en Eem.
Woensdag 22 november 2017, aanvang 20 uur in De Mess (voorheen De Hoed), Adriaan Dortsmanplein 1b
Geheimen van De Fransche Kamp
door Klaas Oosterom
(Groepsschuilplaats in De Fransche Kamp)
Het bosgebied tussen Bussum en Hilversum herbergt verschillende ‘geheimen’. Klaas Oosterom doet over twee hiervan een boekje open. Voor de pauze vertelt hij aan de hand van afbeeldingen over de 60 groepsschuilplaatsen uit 1918, onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, die in dit bosgebied liggen en over hun achtergrond. Daarbij komt ook de rol van de vesting Naarden en de stelling ervoor (de werken I – t/m V) ter sprake.
Na de pauze gaat Oosterom verder terug in de tijd: er zijn herkenbare plekken in het bos van een legerkamp uit 1809 voor 4000 soldaten; die plek werd later De Fransche Kamp genoemd. Na een publicatie van archeoloog Jos Bazelmans heeft de Historische Kring een lezing hierover samen gesteld en een wandeling uitgezet.
Klaas Oosterom, secretaris van de Historische Kring Bussum (HKB), is al vele jaren actief om de historie van Bussum en omgeving bekendheid te geven.
Dinsdag 19 september 2017, aanvang 20 uur in de Grote Kerk Naarden (ingang: het groene deurtje van de St. Annastraat, tegenover nummer 5)
De gewelfschilderingen van de Grote Kerk
DOOR JAN VAN TUIN
Het is al heel wat wanneer een reisgids de Grote Kerk in Naarden noemt. Nog mooier is het als de gids vermeldt dat er mooie 16de-eeuwse schilderingen met voorstellingen uit het Oude en het Nieuwe Testament op het gewelf zijn aangebracht. Onbenoemd blijft dat dit bijna een revolutionaire daad was. Evenmin wordt snel duidelijk hoe de protestanten later hebben moeten worstelen in de confrontatie tussen hun eigen ideeën over bijbeluitleg en hun afkeer van “rooms bijgeloof”. Hier is cultuur-historisch iets bijzonders aan de hand. Van Tuin doet verslag van jarenlang onderzoek.
Jan van Tuin (1933) studeerde Franse taal en letterkunde. In Frankrijk raakte hij geboeid door de romaanse kerken, hun architectuur en decoratie. Hij bezocht talloze kerken in Frankrijk en Italië en vergat de Nederlandse. Met het bezoeken van de muurschilderingen in Groningen en Friesland beterde hij zijn leven. Nu is hij de kenner bij uitstek van de schilderingen op het Naardense gewelf.
Dinsdag 16 mei 2017, aanvang 20 uur in de Grote Kerk Naarden (ingang: het groene deurtje van de St. Annastraat, tegenover nummer 5)
Het Gooisch Vrouwtje en haar rentree in Naarden
DOOR MARLO REEDERS
Rond 1515 werd zij gesneden uit eiken, een klein, lief vrouwtje met gevouwen handen in een mooie jurk. Zij maakte onderdeel uit van de rijkversierde orgelkast van het oude orgel in Grote Kerk Naarden. Haar meester, Jan Eerstenszoon van Schayck, maakte haar in Utrecht, waar hij naam had gemaakt. De bezoekers van de Grote Kerk hebben haar tot 1860 kunnen zien, toen werd haar orgel gesloopt en startte een nomadenbestaan. Wie was zij? Gered door het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, kwam zij uiteindelijk in het Rijksmuseum Amsterdam terecht. Daar verbleef zij tot 2003, toen het museum haar deuren sloot voor de verbouwing. Terugkomen zou zij daar niet – wel in Naarden.
Marlo Reeders is géén historicus, wel gedreven directeur van de Stichting Grote Kerk Naarden
Dinsdag 21 maart 2017, aanvang 20 uur in het Comeniusmuseum
(Kloosterstraat 33, Naarden-Vesting)
De Hollandse Waterlinie: werking en waarde
DOOR BAS KREUGER
De vesting Naarden maakt onderdeel uit van de Hollandse Waterlinie, een 80 kilometer lang netwerk van forten, vestingsteden en vooral water. Hoe ontstond deze linie? Wat waren de principes van verdedigen met water? Hoe werkten ze? Wat is de betekenis van de Waterlinie voor Nederland? In deze lezing passeren het Rampjaar 1672, de verloren strijd in 1795 en de beide wereldoorlogen in het perspectief van waterlinies de revue. Ten slotte kijken we naar de linies vandaag, het hergebruik en de ambitie om in 2019 de status van UNESCO werelderfgoed te krijgen.
Bas Kreuger (1962) studeerde maritieme geschiedenis aan de RU Leiden en is werkzaam in het museale en erfgoedveld. Van 2004-2015 was hij directeur van het Vestingmuseum in Naarden en tevens betrokken bij de op- en inrichting van het Waterliniemuseum in Fort bij Vechten.
Dinsdag 17 januari 2017, aanvang 20 uur in het Weegschaalmuseum Turfpoortstraat 27 Naarden-Vesting)
MOKUM OP HET ZAND
DOOR GERARD HOOGENDIJK
De Tweede Gouden Eeuw in Bussum, 1870-1914, belicht vanuit de eerste bewoners van het Prins Hendrikpark. Tien hectare grond, bewoond door mensen die vanaf 1903 kwamen uit Nederlands Indië, Suriname, Zuid-Afrika en Amsterdam. Een bonte buurt met (voormalige) planters, scheepsbouwers, vrachtvaarders, architecten en industriëlen. Velen waren inmiddels werkzaam in het nabije Amsterdam. Veel geslaagde ondernemers gingen in Bussum wonen, vlakbij het treinstation Naarden-Bussum, primair om hun gezondheid veilig te stellen. Een familiegeschiedenis over de tachtig eerste bewoners. Samen geven ze een helder beeld van een buurt in bloeitijd.
Gerard Hoogendijk, historicus en socioloog, woont al 30 jaar in het Prins Hendrikpark. Na zijn pensionering legde hij de familiegeschiedenis van de eerste bewoners vast op www.prinshendrikpark.nl.
Dinsdag 15 november 2016, aanvang 20 uur in het Vestinghotel (Raadhuisstraat 1-3, Naarden-Vesting)
HOUDT WAT GIJ HEBT!
De positie van Naarden in het streven naar een gemeentelijke herindeling
ca. 1917 – ca. 1955
DOOR ANNE MEDEMA
Per 1 januari 2016 is de gemeente Gooise Meren een feit. Het streven naar een gemeentelijke herindeling kwam niet uit de lucht vallen. Al vanaf ongeveer 1917 is daarover discussie gevoerd en is er een aantal pogingen ondernomen om tot een dergelijke herindeling te komen. Voor wat betreft Naarden kenmerkte deze discussie zich door een krachtig pleidooi voor het behoud van Naarden als zelfstandige gemeente. Telkens wanneer er weer een herindelingsvoorstel van tafel werd geveegd was het feest in de vesting! Het is, in historisch opzicht, bijzonder interessant om te vernemen welke stelling de vestingstad in deze discussie betrok en welke argumenten ze daarvoor van stal haalde. Medema beziet de historie door het venster van vandaag en geeft zo meer zicht op Naarden als gemeente in het raam van vroeger.
Dhr. Anne Medema is oud-gemeentearchivaris van Naarden, Bussum, Muiden en Huizen (2002-2016).
Dinsdag 13 september 2016, aanvang 20 uur in kazemat Y van het Vestingmuseum (Westwalstraat 6, Naarden-Vesting)
DE BEELDENSTORM (1566) EN ALVA’S RAAD VAN BEROERTEN IN NAARDEN
door Sander Wassing
450 jaar geleden, in de zomer van 1566, raakten de gemoederen overal in de Nederlanden oververhit door een explosieve mix van religieuze, sociale en economische onrust. De Beeldenstorm verspreidde zich razendsnel door het land en deed het Habsburgse gezag wankelen op haar grondvesten. Inwoners van Naarden deden mee aan de beeldenstormen in Amsterdam, Utrecht en zelfs in Groningen. Een antwoord van landsheer Filips II kon niet uitblijven: hij stuurde zijn belangrijkste generaal, de hertog van Alva, met een leger om orde op zaken te stellen. Alva stelde een speciale rechtbank in om de beeldenstormers op te sporen en te bestraffen: de Raad van Beroerten. Nergens werd de hand van Alva zo hard gevoeld als in 1572 in Naarden, maar ook in de jaren daarvoor maakte de stad al hardhandig kennis met hem.
Drs. Sander Wassing is freelance historicus en als conservator verbonden aan de Stichting Historisch Museum Hazerswoude. Hij studeerde in Leiden en is deskundig op het terrein van de vroegmoderne vaderlandse geschiedenis.
Dinsdag 17 mei 2016,
Naarden-Bussum tijdens de bezettingsjaren
door Peter Korver
Dinsdag 15 maart 2016,
HOE NAARDEN STAD WERD EN DE VERHOUDING STADGOOISE DORPEN Ca. 1200 -1500
door Henk Michielse
In de veertiende eeuw werd Naarden – de centrale plaats van Naerdincklant, die in de historische bronnen al genoemd werd in de negende eeuw – verheven tot stad. Hoe ging dat in zijn werk? Wat waren de factoren die de stadswording in de Middeleeuwen bepaalden en hoe verliepen die bij Naarden? Groeide Naarden organisch uit tot stad of werd de stad bewust gepland? Wat voor stad was Naarden en waar leefden de Naarders van? En tenslotte: hoe ging het tussen de stad en de dorpen in Stad en Lande van Gooiland? Op al deze vragen zal Henk Michielse in gaan. Op het moment dat Naarden na bijna 700 jaar zijn eigen bestuur net verloren heeft. Het wordt geen grafrede, maar liever een loflied op deze levende stad.
Dr. Henk Michielse is historicus en sociale wetenschapper. Hij was voorzitter en hoofdredacteur van Tussen Vecht en Eem en verzorgde veel publicatie over de regionale geschiedenis. Hij trad al vaker op in het Historisch Café Naarden.
Discussie over (actuele) onderwerpen met een historisch tintje of een vleugje geschiedenis!
Luister, praat mee, vorm een mening en geniet van debat, drank en gezelligheid!
Heeft u een interessant verhaal voor het Historisch Café, mail dan met lidie@verenigingvestingstad.nl.
Dinsdag 19 januari 2016,
Honderd Jaar Verdrag van Versailles! Het einde van de wereldoorlog?
The making of een Brits Elzas-Lotharingen overzee
door Peter de Bourgraaf
De Vrede van Versailles, die in juni 1919 voortvloeide uit het einde van de Eerste Wereldoorlog, was een gedicteerde vrede. Ze werd ontworpen door het Londense oorlogskabinet en Frankrijk voer, uitgeput door de oorlog, maar al te graag mee in het kielzog van de Britse bondgenoot. Bijna dertig verdragsstaten aan Brits-Franse zijde legden deze vrede op aan Duitsland, waar de nieuwe democratie er mee moest zien te leven. Na ruim tie jaar vallen en opstaan brachten de Duitse kiezers en leidende politici Hitler aan de macht. De kersverse dictator verwees, voor zijn wezenlijke motivatie, naar het weerzinwekkende dictaat van 1919. In deze lezing gaat het over de uitwerking van de Vrede van Versailles na honderd jaar en over hetgeen als cruciale factor onderbelicht is gebleven. Ook is er aandacht voor de gevolgen voor Nederlands- Indië.
Peter de Bourgraaf is historicus en bij het Historisch Café vertegenwoordiger van de directie van het Vestingmuseum Naarden. Na zijn afstuderen op de koloniale dimensie van het Verdrag van Versailles, in Amsterdam, haalde hij met een Duitse beurs een postgraduate master Vredesonderzoek en Veiligheidspolitiek (Universiteit Hamburg). Na jaren in het buitenland is hij terug van weggeweest en werkt nu als freelance taaltrainer bij UvA Talen.
Dinsdag 17 november 2015,
aanvang 20.15 uur in De Hoed
DE TINDALVILLA IN BUSSUM
DOOR
HANS ROELOFSEN
In de zomer van 1901 vestigt de familie Tindal, afkomstig uit Steenbergen, zich op de Nieuwe ’s Gravelandseweg nr. 21 in Bussum. Het gezin bestaat uit vader Louis, moeder Rudolfien en dochter Johanna. Johanna behaalde een diploma HBS, haar middelbare akte piano en studeerde vervolgens verder in Berlijn. Zij trouwde in maart 1914 met P.J. Loman uitBussum.
Louis Tindal trad toe tot het bestuur van de vereniging Musis Sacrum. In 1914 vertrokken de Tindals naar Breda. De Tindals koesteren zich in een eeuwenlange traditie van militaire verdienste. De droom van kamermuziek in de Tindalvilla wordt inmiddels ruim tweemaal zo lang gerealiseerd door het muzikale echtpaar Roelofsen-Boelens. Zij kochten de Tindalvilla in 1986 en behoedden het pand voor sloop. In 2001 werd de Tindalvilla monument en verkiezing tot mooiste gebouw van Bussum volgde in 2010. Juni 2012 werd het echtpaar Roelofsen-Boelens geridderd na de feestelijke viering van het 25 jarig
jubileum van de Tindalstichting vanwege hun bijdrage aan de cultuur in de regio. Inmiddels is het aantal van 300 concerten in de villa en muziektheatervoorstellingen in de tuin al ruimschoots gepasseerd. Hans Roelofsen en Reina Boelens wonen er inmiddels al tweemaal zo lang als de familie Tindal en delen hun liefde voor de muziek, architectuur en natuur met tallozeliefhebbers.
Hans Roelofsen vertelt over de avontuurlijke jaren, de concurrentie van projectontwikkelaars, de restauratie en de vriendschap met zijn muzikale collega’s.
Dinsdag 15 september 2015,
aanvang 20 uur in De Hoed
Tussen Grote Kerk en Schuilkerk
Catholyck en Calvinist in Naarden in de 16e en 17e eeuw.
door Henk Michielse
De grote breuk in de geschiedenis van Naarden is de uitmoording van de stad In 1572. Vóór die tijd was Naarden, aldus de “lutherse paep” Lambertus Hortensius, een goed-katholieke stad. De dorpen in de buurt, (het bestuurlijk en kerkelijk aan Naarden onderhorige Bussum, Laren, Blaricum, Ankeveen en Hilversum) bleven dat ook na 1572. Maar Naarden werd een overheersend protestantse stad; op den duur koos twee derde van de bevolking voor de Reformatie.
Hoe werd de Reformatie doorgevoerd? Hoe verging het vervolgens de katholieken? En hoe gingen beide groepen na de Reformatie met elkaar om? Was het haat en nijd? Of bestond er ook zo iets als ‘omgangsoecumene’?
Dr. Henk Michielse (historicus en sociale wetenschapper) werkte als hoofddocent aan de Universiteit van Amsterdam. Hij was onder meer voorzitter en hoofdredacteur van Tussen Vecht en Eem en coördinator van het TVE-onderzoeksproject ‘Katholiek en protestant’, dat resulteerde in het boek Geuzen en Papen. Katholiek en protestant tussen Vecht en Eem 1550-1800 (400 pp, geïllustreerd; verschenen bij Uitgevrij Verloren, Hilversum 2013).
Dinsdag 19 mei 2015,
LET OP: GEWIJZIGDE LOKATIE! aanvang 20 uur in het Weegschaalmuseum,
Turfpoortstraat 27 te Naarden-Vesting
Bensdorp en Bussum
Een cacao- en chocoladefabriek midden in een villadorp
door Bim Bensdorp en Hans Jonker
De komst in 1884 van een fabriek aan de westkant van de spoorlijn in Bussum is een tegenvaller voor de projectontwikkelaars die grote plannen met Het Spiegel hebben. De daaropvolgende aanwezigheid van meer dan honderd jaar van de cacao- en chocoladefabriek is zowel een last als een lust voor het dorp. Hoe dan ook, de fabriek is van grote betekenis geweest voor Bussum en haar inwoners. Als de economische, technische en maatschappelijke veranderingen in die periode in 2002 tot het vertrek uit de Nieuwe Spiegelstraat leiden, wordt met een mengeling van opluchting en nostalgie aan de fabrikant van de Bros-reep teruggedacht.
Bim Bensdorp en Hans Jonker schrijven momenteel het boek “Bitter en Zoet. Geschiedenis van het cacao- en chocoladeconcern Bensdorp”. Het boek verschijnt in 2016 bij uitgeverij Rubinstein. Bim Bensdorp is zoon van een van de laatste leden van de familie die een directiefunctie bij het concern vervulden. Hans Jonker publiceert over lokale en
regionale historische onderwerpen.
ARCHIEF:
Dinsdag 17 maart 2015:
DE EERSTE WERELDOORLOG
1914 -1918
door Anton Kruft
Omdat Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal was, geniet de periode 1914- 1918 hier minder bekendheid. Anton Kruft staat stil bij de periode van vóór de Eerste Wereldoorlog (Belle Epoque) om de oorzaken die leidden tot het ontstaan van de Grote Oorlog op het spoor te komen. Ook zal hij ingaan op een aantal oorlogshandelingen, de loopgravenoorlog, het Verdrag van Versailles en de daaropvolgende periode van het Interbellum. Er bestaat een direct verband tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. In die zin kan men zelfs spreken van een 30-jarige oorlog (1914-1945), onderbroken door een wapenstilstand van 20 jaar (1918-1938).
Anton Kruft studeerde bedrijfseconomie in de VS en later geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Na een carrière in het bedrijfsleven was hij werkzaam als consultant voor internationale organisaties, als de EU, VN en de Wereldbank. Als historicus heeft hij een viertal boeken geschreven, waarvan het meest recente de titel draagt: “Van Continentaal Conflict naar Eerste Wereldoorlog”. Voorts is Anton Kruft voorzitter van de landelijke “Stichting Studiecentrum Eerste Wereldoorlog” (www.ssew.nl) en is betrokken bij het verzorgen van cursussen en lezingen in den lande over aspecten, die in directe relatie
staan tot de Eerste Wereldoorlog.
Dinsdag 20 januari 2015:
MIETJE MET HET MES
dialezing over de geschiedenis van de Nederlandse kinder- en jeugdliteratuur tot ca.
1960
door Frits Booy
Frits Booy was 35 jaar leraar Nederlands. Hij onderzoekt de geschiedenis van het oude kinderboek, van het Sinterklaasfeest en van Baarn. Over deze drie onderwerpen publiceert hij en houdt hij lezingen. Hij is secretaris van de Stichting Nationaal Sint Nicolaas Comité en redacteur van Tussen Vecht en Eem. Hij schreef een monografie over Zwarte Piet (2004) en werkte als auteur en redacteur mee aan Duizend jaar Baarn. Geschiedenis van een Eemlands dorp (2014).
Wanneer boeken voor de jeugd gaan verschijnen, is niet precies aan te geven. Over het algemeen wordt het versjesboek Proeve van kleine gedigten voor kinderen (1778) van Hieronymus van Alphen als het eerste Nederlandse kinderboek beschouwd. De kinderen van vóór circa 1770 lazen vroeger op school vooral fabels, volksboeken (zoals Reinaert de vos, Tijl Uilenspiegel en De vier Heemskinderen) en stichtelijke verhalen in schoolboekjes.
De geschiedenis van het kinderboek kent diverse markante veranderingen (zoals Piet de Smeerpoets en Dik Trom) die vaak nauw samenhangen met ontwikkelingen in de opvoedkunde of de druktechniek. Vele kinderboeken zijn door het verhaal, de versjes en/of de illustraties een waardevol en blijvend onderdeel van het leven van mensen geworden
Dinsdag 18 november 2014:
‘De Franken komen’
De vroege geschiedenis van het Gooi 700-1000
Oudste nederzettingen, agrarische productie, heren & horigen, de kerstening
door Henk Michielse
In 718 versloeg de Frankische hofmeier Karel Martel de koning van de Friezen, tot wiens rijk ook het Gooi en de Vechtstreek hoorden. Enkele slimme aristocraten uit onze regio kozen op tijd de kant van de Franken en werden christen. Een van hun kleinzoons zou een grote rol spelen in de geschiedenis van het gebied tussen Vecht en Eem.
In de inleiding met powerpointpresentatie komen achtereenvolgens aan de orde: de strijd van Friezen en Franken – de oudste historische bronnen – bewoningsgeschiedenis – de namen van ons gebied (Nardinklandt en het Gooi) – het domeinstelsel & sociale verhoudingen – de erfgooiers – de kerstening.
Dr Henk Michielse werkte als hoofd-docent maatschappijgeschiedenis in de sociale faculteit van de Universiteit van Amsterdam, was voorzitter en hoofdredacteur van Tussen Vecht en Eem (TVE) en leidde voor TVE onder meer het onderzoeksproject Geuzen en papen – katholiek en protestant tussen Vecht en Eem 1550-1800 (het gelijknamige boek verscheen in 2013).
Dinsdag 16 september 2014:
Een ‘verkwister’ toevertrouwd aan de golven
Sergeant Stanislaus grave van Elliot verlaat het VOC-schip Geinwens op 12 maart 1767
door Frits van Dulm
Een boeiend verhaal over “merkwaardige adel” in dienst van de Verenigde Oostindische Compagnie, waarbij allerlei zaken aangaande de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en het Europa van de 18e eeuw de revue passeren!
Dr. Frits van Dulm woont sinds 1979 in Naarden. Hij is historicus en promoveerde in 2012 op een dissertatie over Mr. Iman Wilhelm Falck, 1736-1785, gouverneur van Ceylon en onderhorigheden.
Gedurende lange tijd was hij o.m. wethouder in Naarden. Daarnaast was hij werkzaam bij de voormalige Rijksdienst voor Monumentenzorg. Tot op de dag van vandaag vervult hij diverse bestuurlijke functies en is hij historisch onderzoeker.
Dinsdag 20 mei 2014:
De bevrijding van Naarden in 1814
door Wilfried Uitterhoeve
In 1814 werd Naarden bevrijd van het Franse juk. In deze periode wordt gedurende 2014 aandacht geschonken door middel van diverse manifestaties. De bevrijding van de vesting had heel wat voeten in de aarde en er werd veel schade aangericht. Het Historisch Café heeft dr. Wilfried Uitterhoeve gevraagd om daarover een lezing te houden. Hij zal spreken over de belegering van Naarden en over het vertrek van de Fransen, tegen de achtergrond
van de toenmalige nationale en internationale politieke en militaire ontwikkelingen. Dr. Wilfried Uitterhoeve promoveerde in 2009 op een biografie van Cornelis Kraijenhoff, die als generaal het bevel voerde over het beleg van Naarden, gedurende de eerste maanden van 1814. Kraijenhoff gaf later leiding aan de militaire ingenieurs, die de nieuwe Hollandse Waterlinie ontwierpen.
Dinsdag 18 maart 2014:
Sporen naar het Gooi door Paul Schneiders
Op 10 juni 1874 krijgt het Gooi een spoorverbinding met Amsterdam. Nog geen tien jaar later reden er ook trams door het Gooi. De geschiedenis van de spoorlijn Amsterdam-Hilversum wordt verteld aan de hand van zo’n 45 afbeeldingen, waarbij de nadruk valt op de grote veranderingen in het Gooi. Een ongehoorde bevolkingsgroei,villabouw, dagtoerisme en forensisme waren het gevolg. Ook het moeizame ontstaan en de spectaculaire aanleg van de lijn, onteigeningsprocedures, overweg- en tunnelproblematiek, de Spoorwegstakingen van 1903 en 1944, het aanleggen van nieuwe lijnen zoals Flevolijn en Schiphollijn komen aan bod in een lezing, waarin niet de
techniek van de treinen, maar de sociaal-culturele veranderingen en de reiziger de invalshoek zijn.
Paul Schneiders is historicus en publiceerde op lokaal historisch gebied en op het terrein van bibliotheekgeschiedenis.
Dinsdag 21 januari 2014:
Weesp in oorlogstijd
Een lezing door Dick van Zomeren.
Dinsdag 19 november 2013:
“De lange armen van de 19e eeuw in … Huizen”
Een lezing door Ruud Hehenkamp.
De meeste mensen denken bij geschiedenis niet verder terug dan grootmoeders tijd. Maar voor de meesten van ons is de 19e eeuw al over de rand van de bodemloze put van de geschiedenis getuimeld. Zonder dat ook nog maar één verhaal uit de mondelinge overlevering van onze familie rest. Maar die eeuw laat ons nog niet los.
Vreemd genoeg zijn de eeuwen er vóór misschien nog zichtbaarder dan de 19e eeuw zelf. Als je in het oude dorp van Huizen rondwandelt zie je dankzij muurankers al gauw gebouwen uit de 18e en zelfs 17 eeuw. Niet veel, maar ze zijn er wel. Die uit de 19e eeuw vallen niet zo op. Dat komt misschien doordat juist vele uit die tijd gesloopt zijn.
In de presentatie van het Historisch Café zal het gaan over enkele onmiskenbare invloeden van de 19e eeuw op het Huizen van nu. Dit geschiedt aan de hand van een drietal onderwerpen: zichtbare kerken, verdwenen scholen en vervlogen visserij. De visserij beleefde in de 19e eeuw in Huizen haar top en heeft ons een bepaald ‘zwaar’ beeld van een ‘gesloten’ dorpsgemeenschap nagelaten. Om dat beeld recht te zetten moeten we ook even terug naar de periode van de Reformatie van het oude boerendorp Huizen in de 16e eeuw.
Ruud Hehenkamp (1940) was r.k. godsdienstleraar en schoolleider in Bussum. Na zijn pensionering raakte hij o.m. betrokken bij het TVE-project dat de Reformatie in Gooi- en Vechtstreek beschreef in de recent verschenen studie Geuzen en Papen. Hij woont in Huizen en is daar lid van de Stichting Vrienden van het Oude Dorp.
Dinsdag 22 januari 2013:
“Wandelingen door het Gooi met Van Eeden, Van Deyssel en anderen”
Door: Ronny Boogaart (docent Nederlandse taalkunde en taalbeheersing aan de Universiteit Leiden) en
Eric de Rooij (historicus en humanistisch raadsman).
Dinsdag 19 maart 2013:
“Historie van het papier”
Door: Jan Hein Bannier.
Papier is één van de meest alledaagse materialen die iedereen dagelijks gebruikt. Toch zullen de meeste mensen geen antwoord kunnen geven op de volgende vragen:
Wie was de uitvinder van papier en waar kwam hij vandaan?
Wanneer werd het eerste papier in Nederland gemaakt en door wie?
Wat is het verschil tussen perkament, papyrus en papier?
Hoe werd papier gemaakt in de zestiende eeuw en hoe gaat dat nu?
Jan Hein Bannier was werkzaam in de papierindustrie en is nu voorzitter van de Stichting Papiergeschiedenis Renkum-Heelsum, secretaris van stichting Papiergeschiedenis Nederland en voorzitter van de werkgroep Papiermuseum.
Ook op 21 mei om 16.00 uur op TV Noord-Holland een programma over het weegschalenmuseum.